Dezynfekcja sprzętu oraz pomieszczeń jest nie tylko ważna ze względu na obecność chorób zakaźnych, ale także w życiu codziennym. Regularnie stosowana może bowiem ustrzec przed wieloma zbędnymi komplikacjami zdrowotnymi.
Proces ten jak mylnie sądzi mnóstwo osób, nie powoduje całkowitej eliminacji mikroorganizmów, a jedynie znaczne ich ograniczenie w celu zapewnienia bezpieczeństwa dla zdrowia. Celem dezynfekcji jest zatem zniszczenie drobnoustrojów takich jak wirusy, grzyby, pasożyty oraz bakterie znajdujące się w pomieszczeniach, na skórze, na powierzchniach oraz na przedmiotach. Najczęściej stosowane środki zawierają chlor lub alkohol. Nie zawsze jednak podczas procesu dezynfekcji udaje się usunąć formy przetrwalnikowe mikroorganizmów. Oznacza to wówczas, iż dezynfekcja nie zapewniła wyjałowienia, czyli sterylizacji.
Jakie są metody dezynfekcji?
W celu przeprowadzenia dezynfekcji stosuje się metody chemiczne, fizyczne oraz termiczno-chemiczne.
Dezynfekcja chemiczna. Do jej przeprowadzenia używane są: alkohol etylowy, alkohol izopropylowy, czwartorzędowe sole amoniowe, aldehydy glutarowe, aldehydy takie jak formaldehyd, biguanidy – głównie chlordeksydyna, fenole – rezorcynol i krezol, związki halogenowe – jodyna, związki metali ciężkich, mleczan etakrydyny, jodofory i chloramina, barwnik w postaci fioletu krystalicznego, utleniacze w postaci nadtlenku wodoru, a także nadmanganiany, np. kwasy, zasady, nadmanganian potasu oraz tenzydy.
Chemiczne usuwanie drobnoustrojów, czyli dezynfekcja chemiczna, nie dają jednak gwarancji całkowitego ich usunięcia, dlatego bardzo często materiał odkażany w ten sposób może nie być uznany za jałowy.
Dezynfekcja fizyczna. Do jej przeprowadzenia używa się np. pary wodnej o temperaturze od 100 do 105 stopni Celsjusza. Parę wodną stosuje się pod zmniejszonym lub normalnym ciśnieniem. W przypadku ciśnienia normalnego do jej przeprowadzenia używane jest wyposażenie oraz sprzęt sanitarny. Innym sposobem na przeprowadzenie dezynfekcji fizycznej jest odkażanie przy pomocy promieni UV o długości fali 256 nm. Fale o tej długości niszczą bowiem nie tylko drobnoustroje zawarte w powietrzu, ale także na powierzchniach.
Dezynfekcja termiczno-chemiczna. Polega ona na zastosowaniu jednej z wielu metod chemicznych w połączeniu z oddziaływaniem wysokiej temperatury.
Rany i skaleczenia a dezynfekcja
W przypadku skaleczeń oraz ran bardzo ważna jest ich odpowiednia dezynfekcja. Pozwala ona zapobiec możliwym zakażeniom chorobotwórczymi mikroorganizmami. Najczęściej stosowane środki do tego rodzaju dezynfekcji to alkohol, dwutlenek wodoru, jodyna, nadmanganian potasu, a także Rivanol. Jeżeli nie mamy jednak dostępu do żadnego z tych środków, pierwszym krokiem powinno myć umycie ran oraz skaleczeń mydłem. Ponadto, na miejsce, w którym ciągłość skóry została przerwana, musimy zwracać szczególną uwagę oraz zadbać o to, aby nie rozwinął się w nim stan chorobowy.
Dezynfekcja rąk i skóry
Dezynfekcja skóry wykonywana jest zawsze przed zabiegami – szczególnie wtedy, kiedy ma dojść do jej nakłucia, rozcięcia lub innego uszkodzenia. Dezynfekcja rąk natomiast wykonywana jest najczęściej ze względów profilaktycznych oraz higienicznych. Do jej przeprowadzenia można użyć płynu do dezynfekcji rąk, zwykłego mydła, żelu do dezynfekcji rąk, a także innego środka do zdezynfekowania skóry. Dezynfekcja rąk jest wskazana :
- po sprzątaniu,
- przed jedzeniem,
- po kontakcie z wydalinami, krwią i wydzielinami,
- po skorzystaniu z toalety,
- przed zabiegami lekarskimi,
- po kontakcie z zanieczyszczonym sprzętem lub przyrządami,
- przed i po założeniu rękawiczek medycznych,
- przed i po wizycie u osoby chorej.
Dezynfekcja chirurgiczna jest znacznie bardziej wymagającym zabiegiem stosowanym przede wszystkim przed wykonywaniem zabiegów medycznych.
Efektywność dezynfekcji
Skuteczność dezynfekcji zależy głównie od tego, z jakimi drobnoustrojami mamy do czynienia oraz jaka jest ich aktywność fizjologiczna i liczebność. W zależności od najważniejszych czynników, a także tego, co chcemy dezynfekować, należy użyć odpowiedniej metody odkażania. Jeżeli chodzi o środek odkażający użyty do tego zabiegu, istotny jest jego rodzaj oraz stężenie. Ponadto, pod uwagę należy wziąć takie czynniki jak poziom pH, wilgotność powietrza oraz temperaturę.